امام خمینی(ره)
عید شعبان، عید تولد حضرت مهدی ـ سلام اللّه علیه ـ بزرگترین عید است برای تمام بشر. وقتی که ایشان ظهور کنند ـ انشاءاللّه خداوند تعجیل کند در ظهور او ـ تمام بشر را از انحطاط بیرون میآورد، تمام کجیها را راست میکند:یَمْلأُ الأَرْضَ عَدْلاً بَعْدَ ما مُلِئَتْ جَوْرا همچو نیست که این عدالت همان که ماها از آن میفهمیم که نه یک حکومت عادلی باشد که دیگر جور نکند آن، این هست اما خیر، بالاتر از این معناست. معنییَمْلَأُ الأَرْضَ عَدْلاً بَعْدَ ما مُلِئَتْ جَوْراًالآن زمین و بعد از این، از این هم بدتر شاید بشود، پر از جور است، تمام نفوسی که هستند انحرافات در آنها هست. حتی نفوس اشخاص کامل هم در آن انحرافاتی هست ولو خودش نداند. در اخلاقها انحراف هست، در عقاید انحراف هست، در اعمال انحراف هست و در کارهایی هم که بشر میکند انحرافش معلوم است. و ایشان مأمورند برای اینکه تمام این کجیها را مستقیم کنند و تمام این انحرافات را برگردانند به اعتدال که واقعاً صدق بکندیَمْلَأُ الأَرْضَ عَدْلاً بَعْدَ ما مُلِئَتْ جَوْراً.از این جهت، این عید، عید تمام بشر است بعد از اینکه آن اعیاد، اعیاد مسلمین است. این عید، عید تمام بشر است. تمام بشر را ایشان هدایت خواهند کرد انشاءاللّه، و ظلم و جور را از تمام روی زمین بر میدارند به همان معنای مطلقش. از این جهت، این عید، عید بسیار بزرگی است که به یک معنا از عید ولادت حضرت رسول ـ صلی اللّه علیه و آله ـ که بزرگترین اعیاد است، این عید به یک معنا بزرگتر است.
و ما باید در اینطور روزها و در اینطور ایاماللّه توجه کنیم که خودمان را مهیا کنیم از برای آمدن آن حضرت. من نمیتوانم اسم رهبر روی ایشان بگذارم؛ بزرگتر از این است. نمیتوانم بگویم که شخص اول است؛ برای اینکه دومی در کار نیست. ایشان را نمیتوانیم ما با هیچ تعبیری تعبیر کنیم الاّ همین که مهدی موعود است. آنی است که خدا ذخیره کرده است برای بشر. و ما باید خودمان را مهیا کنیم از برای اینکه اگر چنانچه مو فق شدیم انشاءاللّه به زیارت ایشان، طوری باشد که روسفید باشیم پیش ایشان. تمام دستگاههایی که الآن به کار گرفته شدهاند در کشور ما ـ و امیدوارم که در سایر کشورها هم توسعه پیدا بکند ـ باید توجه به این معنا داشته باشند که خودشان را مهیا کنند برای ملاقات حضرت مهدی ـ سلاماللّه علیه.(۱۹)
مقام معظم رهبری
«این میلاد بزرگ و عید سعید را به همهی مظلومان و ملتهای مستضعف عالم و به همهی کسانی که در زیر فشار ظلم و ستم قلدران جهان، چشمانتظار فرجی هستند، بخصوص به ملت شجاع و عزیز ایران و به شما برادران و خواهران، تبریک عرض میکنم .دربارهی برکات این میلاد معظم و حقایقی که در باب وجود اقدس ولىّعصر (ارواحنالترابمقدمهالفداء) هست، من قادر نیستم سخن تازهیی بگویم. درک مراتب معنوی و حقایق الهی در باب این قطب اعظم عالم امکان و خلیفهی خدا و مظهر صفات و اسمای الهی، در حد زبان و بیان و قلب و فهمی همچون منِ قاصر نیست. خود آنها باید دربارهی امام زمان سخن بگویند؛ همچنانکه خود آنها باید دربارهی علی بنابیطالب(علیهالصّلاهوالسّلام) و بقیهی اولیا و اصفیای دین سخن بگویند.
ما همینقدر میدانیم که وجود مقدس امام زمان، مصداق وعدهی الهی است. همینقدر میدانیم که این بازماندهی خاندان وحی و رسالت، عَلَم سرافراز خدا در زمین است. «السّلام علیک ایّها العلم المنصوب و العلم المصبوب والغوث و الرّحمهالواسعه وعدا غیر مکذوب» او وعدهی الهی و مصداق لطف خدا بر انسانیت و بشریت است.او مسطوره و نمونهیی از اولیا و اصفیا و انبیا و برجستهترین بندگان خداست. او نمایشگر مَبلغ فضل الهی بر بنی آدم است.
اینها چیزهایی است که خود آنان بیان فرمودند. اگر ما بتوانیم در حد فهم قاصر و ناقص خودمان، رشحاتی از این گفتهها را درک کنیم و بفهمیم، خیلی بُرد کردهایم.»(20) «در حقیقت ولادت این بزرگوار یک عید حقیقی است؛ لذا بزرگداشت خاطرهی این روز و این ساعت هرگز از یاد معتقدان به مهدویت نخواهد رفت. فقط مردم شیعه نیستند که منتظر مهدی موعود (سلاماللَّهعلیه) هستند، بلکه انتظار منجی و مهدی، متعلق به همهی مسلمانهاست. فرق شیعه با دیگران این است که شیعیان آن منجی را با نام و نشان، با خصوصیات گوناگون میشناسند؛ اما دیگر مسلمانان که به منجی هم معتقدند، منجی را نمیشناسند؛ تفاوت، اینجاست؛ والّا اصل مهدویت مورد اتفاق همهی مسلمانهاست.
ادیان دیگر هم در اعتقادات خودشان، انتظار منجی را در نهایت زمانه دارند؛ آنها هم در یک بخش از قضیه، مطلب را درست فهمیدهاند؛ اما در بخش اصلی قضیه که معرفت به شخص منجی است، دچار نقص معرفتند. شیعه با خبر مسلّم و قطعی خود، منجی را با نام، با نشان، با خصوصیات، با تاریخ تولد، میشناسد. این، خصوصیتِ عقیدهی ما شیعیان است.»(21)
آیت الله مصباح یزدی
قدر امشب[شب نیمه شعبان ] را بدانید و آن را به عبادت احیا کنید. ساعات این شب را غنیمت بشمارید. روایات فراوانى درباره اعمال این شب وارد شده است. از جمله آن اعمال، صد رکعت نماز با هزار قل هو اللّه است که در هر رکعت بعد از حمد ۱۰ بار خوانده مىشود. شما که جوانید و انرژى دارید، فرصت را غنیمت بشمارید.
کار سختى نیست. مقایسه کنید که اگر امشب، شب امتحان بود و احتمال داشت که فردا در امتحان رد بشوید، آیا حاضر بودید امشب را تاصبح درس بخوانید تا تحصیل یک سالتان هدر نرود؟ به طور قطع ارزش این نماز و دیگر عبادتهاى امشب، از درس خواندن شب امتحان کمتر نیست.(۲۲)
آیت الله جوادی آملی
ولىّ عصر عجل اللّه تعالى فرجه و آخرین حجّت الهى که خیر اهل الارض زمان ماست، در سحرگاه نیمۀ شعبان سال ٢۵۵ (ه. ق) چشم به جهان گشودند و این شب مبارک که میلاد موفور السرور آن حضرت است، احتمال دارد شب قدر نیز باشد، همانگونه که به برخى اعمال لیالى قدر در این شب نیز سفارش گردیده است.(۲۳)
نیمۀ شعبان، شب مبارکى است که در فضائل شباهت بسیارى به لیالى قدر دارد و همانگونه که در برترى شبهاى قدر فرمودهاند که فإنّها لیله آلى اللّه على نفسه الا یردّ سائلا له فیها ما لم یسأل معصیه.(۲۴) در فضیلت شب نیمه شعبان نیز نبى مکرم اسلام صلّى اللّه علیه و آله و سلّم فرمود که خداوند در شب نیمه شعبان به اندازۀ موى گوسفندان قبیلۀ بنى کلب بندگانش را مىآمرزد: یغفر اللّه لیله النصف من شعبان من خلقه بقدر شعر معزى بنى کلب (25) و این سخن، کنایه از فراوانى آمرزیده شدگان در آن شب مبارک است.
کلام نورانى دیگرى از امام صادق علیه السّلام نشان مىدهد نیمۀ شعبان نیز در حدّ خویش، شب قدر و واجد یکى از درجات تقدیر امور است. ایشان در برابرى این سنت با لیالى مبارکه قدر فرمود: انّها اللیله التی جعلها اللّه لنا أهل البیت بإزاء ما جعل لیله القدر لنبینا صلّى اللّه علیه و آله و سلّم (26)؛ همانطور که خداوند به پیامبر صلّى اللّه علیه و آله و سلّم شب قدر مرحمت فرمود، به ما اهل بیت نیز نیمه شعبان را عطا کرد.
امام باقر علیه السّلام در پاسخ پرسشى دربارۀ فضیلت شب نیمه شعبان فرمود که با فضیلتترین شب پس از لیله القدر شب نیمه شعبان است که خداوند در این شب فضل خویش را بر بندگانش ارزانى مىدارد و با منّ و کرم خود آنان را مىآمرزد، پس براى نزدیکى به خداى سبحان در این شب بکوشید چون خداوند سوگند یاد کرده است که هیچ سائلى را-تا وقتى که امر ناپسند و گناهى نخواسته است-محروم نگرداند: هی أفضل لیله بعد لیله القدر؛ فیها یمنح اللّه تعالى العباد فضله و یغفر لهم بمنّه. فاجتهدوا فی القربه إلى اللّه (تعالى) فیها، فإنّها لیله آلى اللّه تعالى على نفسه ألا یرد سائلا له فیها، ما لم یسئل معصیه و. . . فاجتهدوا فی الدعاء و الثناء على اللّه (عزّ و جلّ). (۲۷)
پیامبر گرامى اسلام صلّى اللّه علیه و آله و سلّم نیز شب نیمه شعبان به عایشه فرمود که در نیمه شعبان اجلها نوشته و ارزاق قسمت مىگردد و خداى عزّ و جلّ در این شب بیش از موهاى بزهاى قبیلۀ بنى کلب، بندگانش را مىآمرزد و فرشتگان را به آسمان دنیا و از آنجا به زمین نازل مىکند و در این نزول ابتدا در مکه فرود مىآیند: اما تعلمین أیّ لیله هذه؟ إنّ هذه اللیله لیله النصف من شعبان؛ فیها یکتب اجال و فیها تقسم أرزاق و إنّ اللّه (عزّ و جلّ) لیغفر فی هذه اللیله من خلقه أکثر من عدد شعر معزى بنی کلب و ینزل اللّه (عزّ و جلّ) ملائکه إلى السماء الدنیا و إلى الأرض بمکه. (۲۸ و ۲۹)