اعدامی که خاموش نکرد ، شعله ورتر کرد !

گروه سیاسی روناش : امروز شصت و پنجمین سالروز اعدام سید حسین امامی عامل ترور عبدالحسین هژیر وزیر وقت دربار و نخست وزیر ایران در سال ۱۳۲۷ خورشیدی است.

۱۸ آبان ۱۳۲۸ از چند منظر اهمیت ویژه تاریخی دارد و تنها به این خاطر مهم نیست که سرِ ضارب یک نخست وزیر سابق بالای دار رفت تا این واقعه را مانند اعدام کسانی مانند میرزای رضای کرمانی بدانیم که با گلوله خود به سلطنت ناصرالدین شاه قاجار پایان داد.

– عبدالحسین هژیر با اشتهار به عنوان وزیر درباری که رویای احیای اقتدار عبدالحسین تیمورتاش در روزگار رضاشاه را در سر می پروراند و   شاه جوان و کم اقتدار سال های ۲۷ و ۲۸ زیر نفوذ او بود، بعدازظهر ۱۳ آبان ۱۳۲۸ و در روزهایی که مانند امسال ماه محرم سال قمری با آبان ماه سال خورشیدی مقارن بود و در حالی که در مجلس عزاداری دربار در مسجد سپهسالار شرکت کرده بود با دو گلوله سید حسین امامی که مستقیما به قلب او نشست به قتل رسید.

مرگ هژیر و ترور در مقابل دیدگان صدها نفر دیگر و اعتراف صریح ضارب موجب شد یکی از سریع ترین محاکمه های تاریخ معاصر ایران برگزار و حکم اعدام وی بی درنگ صادر شود.

تنها ۵ روز بعد او را به دار آویختند و «اولین شهید فداییان اسلام» لقب گرفت. سابقه او در نقشی که در ترور احمد کسروی در ۲۰ اسفند ۱۳۲۴ ایفا کرده بود نیز موجب تسریع در صدور حکم شد چرا که نزدیک به چهار سال قبل از آن به اتهام مشارکت در قتل کسروی دستگیر ولی با خواست علمای دینی آزاد شده بود.

سید مجتبی نواب صفوی رهبر فداییان اسلام نیز در ستایش او متنی احساسی و محکم نوشت و امامی را «در حال قدم زدن در باغ رضوان خداوند» تصویر یا تصور کرد.

اعدام امامی اما نه تنها پرونده این گروه را نبست که اتفاقا آنان را در راه شان مصمم تر کرد. به گونه ای که از ترور نخست وزیر سابق به قتل نخست وزیر لاحِق رسیدند و بعدتر ترور رزم آرا نیز به آنان نسبت داده شد.

هر چند در این باره که سپهبد حاج علی رزم آرا دقیقا با گلوله خلیل طهماسبی ازپادرآمده باشد تردید هایی وجود دارد اما اعدام سید حسین امامی نه تنها موتور فداییان اسلام را خاموش نکرد که روشن تر کرد.

عبدالحسین هژیر هنگام ترور وزیر دربار و سال قبل تر نخست وزیر بود

– اگر هژیر ترور نشده بود چه بسا نخست وزیر وقت دستور تجدید انتخابات مجلس شانزدهم را صادر نمی کرد و دکتر مصدق و یاران او به پارلمان راه نمی یافتند.

فردای به دار آویختن ضارب هژیر بود که دستور تجدید انتخابات صادر شد و یکی دو روز بعد جبهه ملی ایران اعلام موجودیت کرد.

فداییان اسلام با استناد به ترور دو نخست وزیر سابق و مستقر، خود را هموار کننده راه نخست وزیری مصدق می دانستند و چون احساس کردند حق آنان ادا نشده معاون مصدق – دکتر فاطمی – را نیز از گلوله شان بی نصیب نگذاشتند. بخت اما با آنان یار بود ( به لحاظ قضاوت افکار عمومی و تاریخ) که فاطمی با گلوله نوجوان عضو فداییان اسلام از پا در نیامد تا تنها ۴ سال بعد در برابر جوخه آتش رژیم پهلوی قرار گیرد وجالب این که دو روز دیگرنیز سالروز اعدام فاطمی است.

هر قضاوت و باوری که درباره فداییان اسلام داشته باشیم اهمیت روز ۱۸ آبان ۱۳۲۸ را نمی توان انکار کرد. روزی که  سر سید حسین امامی بالای دار رفت و حکومت را واداشت به تقلب در انتخابات مجلس که با انتقال صندوق ها به ساختمان فرهنگستان انجام شده بود  اعتراف کند.

ترور نافرجام دکتر فاطمی به دست فداییان اسلام و به زندان افتادن نواب صفوی در دولت مصدق و مخالفت های آنان با برنامه های دولت ملی و مصاحبه نواب در مصر پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ این باور را در تاریخ معاصر نهادینه کرده که فداییان اسلام و نیروهای ملی دو قطب متضاد بودند.

از طعنه ها یا طنزهای زمانه اما این است اگر فداییان اسلام هژیر را نکشته و بهای آن را با جان سیدحسین امامی نپرداخته بودند چه بسا نه انتخابات باطل و بعد تجدید می شد و نه جبهه ملی رسمیت و موجودیت می یافت. اتفاقاتی که راه نخست وزیری دکتر مصدق را هموار کرد. هر چند که راه آنان از هم جدا بود و جداتر هم شد.

بعد از کودتای ۲۸ مرداد اما به فاصله دو سال هم فاطمی (وزیر خارجه مصدق) اعدام شد و هم نواب صفوی (منتقد مصدق).

* مهرداد خدیر – عصر ایران