مسجد صاحب الزمان (عج) دزفول پرورشگاه نیروهای انقلابی ، فرهنگی و حزب اللهی
امیرالمؤمنین علیه السلام، یک الگوی تمام و کامل برای مرد و زن، و برای هر قشری از جامعه می باشد، زندگی وی که آمیخته با زندگی نبی اکرم اسوه حسنه است، از میلاد تا شهادت که از کعبه تا محراب بود همه وهمه برای ما سرمشق و الگو است، از جمله جنبه هایی که درباب زندگی امیرالمؤمنین با تمام فراز و نشیب های سیاسی آن دوران باید مورد توجه قرار گیرد جنبه ارتباط خانوادگی، و به خصوص رابطه حضرت با همسر و فرزندان می باشد، این مسأله از جهتی اهمیت روزافزون می یابد که امروزه پدران و همسران جامعه ما نیاز مبرم وجدی به داشتن الگویی دررابطه با خانواده دارند که خود بیشترین مسئولیت ها و دغدغه های اجتماعی زمان را برعهده داشته است، و در عین حال بهترین همسران و پدران برای خانواده خود بوده است،
این مطلب دردوبخش سعی دارد هرچند اندک اما به این مهم بپردازد، و براین اساس دربخش اول گفتار و عمل امیرالمؤنین را با همسر و خانواده خود و در بخش دوم اهتمام حضرت را به تربیت فرزندان و شیوه صحیح تربیت پی بگیرد:
مدارا و خوش رفتاری با همسر و خانواده
در فرازی از آیه ۱۹ سوره نساء می خوانیم: با همسران خوش رفتاری کنید حتی اگر به جهاتی از همسران خود رضایت کامل ندارید و بر اثر اموری آنها به نظر شما خوشایند نباشند فوراً تصمیم به بدرفتاری یا جدایی نگیرید ممکن است که شما در تشخیص خود اشتباه کنید پس با آنها مدارا نمایید چه بسا آنچه را شما نمی پسندید خداوند در آن سود و برکت فراوان قرار داده باشد .
از رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله روایت است: «هر چه ایمان انسان کامل تر باشد، به همسرش بیشتر اظهار محبت می کند.» وامیرالمؤمنین که مظهر تمام و کمال ایمان است قطعا در این امر بعد از پیامبر خدا از همه پیشی گرفته است، چنان چه درارتباط میان ایشان و حضرت فاطمه روایات بسیاری نقل شده است از جمله این که آنها یکدیگر را همیشه با واژگان محبت آمیز صدا می زدند و بدین صورت همدیگر را مورد خطاب قرار می دادند. ایشان در ارتباط با رابطه عاطفی میان خود و همسرشان می فرمود: «و لقد کنت انظر الیها، فتنکشف عنی الهمم و الاحزان»، هرگاه به او می‌نگریستم، همه ی ناراحتی ها و غم‌هایم برطرف می شد.
همچنین ذکر است امیر المؤمنین علی (ع) به پسرش محمد حنفیه در مورد همسر او فرمود: در هر حال با او مدارا و رفاقت کن و همنشین شایسته ای برای او باش تا زندگیت با صفا گردد.
حضرت علی در زمان خلافت خویش بر بالای منبر رفته و پس از حمد و ثنای الهی فرمود: رحمت خدا شامل حال شما باد! پس از این که متفرق شدید به سوی خانواده خویش بروید و با آنان با سعه و گشادگی برخورد کنید و نهایت تلاش خود را در بخشش به برادران و خانواده بکار بگیرید و به میزان توان خویش آنان را مورد تفقد قرار دهید و گشاده رویی را در روابط خود آشکار و شادمانی و نشاط را در برخورد با آنان ابراز نمایید (بحار، جلد ۹۷، ص ۱۱۲ و ۱۱۷)
لزوم تأمین مخارج زندگی توسط مرد
چنان چه در آیات قرآن و روایات دینی به ما رسیده است وظیفه تأمین مخارج زندگی به عهده مرد می باشد، قرآن کریم می فرماید: خوراک و لباس زنان آن هم به وجهی نیکو، بر عهدۀ صاحب فرزند (پدر ) است. (بقره، ۲۳۳)
حضرت علی نیز درراستای اجرای احکام شرعی نه تنها خود به این امر عمل می نمود بلکه دوستان خود را به این کار توصیه می نمود، وی به عاصم بن زیاد که ترک دنیا کرده بود و زن و فرزندانش در مشقت و سختی می زیستند، فرمود: آیا از خانواده ات حیا نمی کنی؟ آیا به فرزندانت رحم نمی کنی؟ آیا خدا برایت چیزهای پاک را حلال کرده ولی دوست ندارد که از آن استفاده کنی؟ تو کوچک تر از آن هستی که این را به خدا نسبت دهی (بحار، ج ۱۰۴، ص ۷۴)
تقسیم کار با همسر
یکی از عوامل سعادت و شادابی خانواده، تقسیم کار، و تعیین حدود و وظائف زن و شوهر است، حضرت علی(ع) با حضرت زهرا(س) در فکر تقسیم کار بود که رسول خدا(ص) چنین رهنمود داد:
کارهای داخل منزل با فاطمه(س) و کارهای بیرون منزل بر عهده ی علی باشد.
حضرت فاطمه (س) با خوشحالی فرمود: جز خدا کسی نمی داند که از این تقسیم کار تا چه اندازه خوشحال شدم. (مستدرک الوسائل، ج ۱۳، ص ۴۸)
امام صادق علیه السلام فرمود: امیرمؤمنان هیزم فراهم می کرد و آب می کشید و خانه را جارو می نمود و فاطمه گندم یا جو را با آسیای دستی آرد می کرد سپس خمیر می نمود و نان می پخت.
کمک به همسر در کار های منزل
حضرت علی علیه السلام علاوه بر به عهده داشتن کارهای خانواده دربیرون از منزل، و درعین داشتن مسئولیت های سنگین اجتماعی، درکارهای خانه نیز به همسر خود یاری می رساند، یکی از مواردی که درکتب ما نقل شده است بدین صورت است: روزی رسول اکرم(ص) وارد خانه فاطمه(س) شد و دید که علی(ع) و زهرا(س) با هم عدس پاک می کنند. پیامبر علی(ع) را تشویق کرد و فرمود: هیچ مردی زنش را در کار خانه کمک نمی کند مگر آنکه خداوند به تعداد موهای بدن او عبادت یک سال، که روزها کرده باشد ثواب به شوهر می دهد. (جامع السعادات، ج ۲، ص ۱۴۰)
سیره حضرت علی در مورد تربیت فرزندان
امیرالمؤمنین علیه السلام باتمام مسوولیت ها و درگیری هایی که دربیرون از خانواده داشتند و دائما درجنگ ها چه در زمان پیامبر و چه دردوران خلافت خود شرکت داشتند و کمتر امکان رسیدگی مداوم به خانواده داشتند، اما زمانی که درخانه حضور داشتند از لطف و تربیت پدارنه خود دریغ نمی کردند، ایشان به طرق مختلف با فرزندان کوچک وبزرگ خود ارتباط برقرار می کردند، و چنانچه در کودکی به آنها درس توحید می آموختند در بزرگی نیز با نامه های سیاسی واخلاقی خود حق پدری را برای آنها به جا می آوردند، درادامه بخشی از سیره عملی و گفتاری حضرت درباره ارتباط پدر با فرزندان ذکر خواهد شد. نامه ۳۱ نهج البلاغه که راهکارهای تربیتی حضرت علی(ع) به فرزند بزرگوارش امام حسن(ع) است، نمونه ای آشکار از دغدغه آن حضرت درباره تربیت فرزند خویش است. آن حضرت به دلیل دغدغه فراوان خویش دراین باره، این نامه را در حال بازگشت از جنگ صفین در میانه راه نوشته است. ایشان به تأخیر انداختن بیان توصیه های تربیتی خویش به امام حسن(ع) را پس از رسیدن به خانه، نوعی از دست دادن فرصت و سهل انگاری در تربیت دانسته است. از این رو، در راه نامه ای را نگاشته و آن را پیش از بازگشت به خانه، برای فرزندش امام حسن(ع) فرستاده است. آری آن که می خواهد فرزندش نیکو ساخته شود، باید همیشه در صحنه تربیت حاضر باشد. و این هشداری است که باید به والدین گفت که اگر امروز به فرزندان خویش نرسیم، چه بسا امکان رسیدگی به طفل در فردا دیر خواهد شد.
حضرت علی فرمود: حق فرزند بر پدر آن است که نامش را نیکو انتخاب کند و او را به خوبی تربیت نماید و قرآن را به او تعلیم دهد . (شرح نهج البلاغه، جلد ۱۹، ص ۳۶۵)
پدر و مادری که به موقع به تربیت فرزند بپردازند، زحمت وهزینه کمتری را متحمل خواهند شد؛ زیرا تربیت فرزند در دوران خردسالی و نوجوانی وحتی جوانی، بسیار آسان تر از تربیت فرزند در دوران میان سالی است. پدر و مادر باید بدانند هر چه فرزندشان بزرگ شود تربیت او دشوارتر می شود؛ چرا که گذشت زمان، ریشه ویژگی های ناپسند را در دل آدمی استوارترمی سازد.آن حضرت در سخنی دراین باره، به فرزندش امام حسن(ع) می فرماید: «فبادرتک بالادب قبل ان یقسو قلبک و یشتغل لبک؛ پیش از آنکه قلب تو دچار قساوت واندیشه ات سرگرم [امور بیهوده] شود، به تربیت تو پرداختم.» (نهج البلاغه، نامه ۳۱)
ازگفتار ایشان است: کسی که فرزندش را ببوسد خداوند حسنه ای برای او می نویسد و کسی که فرزندش را شاد کند، خداوند در روز قیامت او را شاد گرداند. (بحار، جلد ۱۰۴، ص ۹۹)
وهمچنین فرمود: فرزندان خود را به طلب علم امر کنید (کنز العمال)
وهمچنین تأکید داشت: به فرزندان خود از دانش اهل بیت که برای آنان مفید است آموزش دهید تا مکاتب انحرافی، آنان را منحرف نسازند. (بحار، جلد ۲، ص ۱۷)
به عنوان نکته نهایی باید ذکر نمود که ایشان نکات بسیار ظریفی را در تربیت فرزند اجرایی می نمودند و همچنین به یاران خود متذکر می شدند، ازجمله این نکات که در جامعه امروزی با وجود شکاف بین نسلی بسیار مهم است و باید مورد توجه واقع شود توجه به مسأله فرزند زمان بودن فرزندانمان است، باید بدانیم که فرزندان ما از آن آینده هستند و آینده نیز شرایطی متفاوت با زمان حال دارد. بنابراین، باید فرزندان خویش را با توجه به رویدادها و شرایط حاکم بر آینده تربیت کنیم و آنها را مطابق با آینده پرورش دهیم. حضرت علی (ع) درحدیثی زیبا دراین باره می فرماید: «لاتقسراولادکم علی آدابکم فانهم مخلوقون لزمان غیر زمانکم؛ فرزندانتان را برآداب خود تربیت نکنید؛ چرا که آنها برای [آینده و] زمانی غیر از زمان شما آفریده شده اند.»
منبع: هفته نامه زاهدان امروز- استان سیستان و بلوچستان